Już po raz szesnasty ogłaszamy wyniki Rankingu Szkół Wyższych. W czasach, w których coraz częściej zadaje się pytanie: czy warto studiować, a nawet mówi się, że studiowanie to strata czasu, my podkreślamy z całą mocą: wykształcenie to klucz do lepszej przyszłości. I konsekwentnie wskazujemy tych, którzy kształcą na najwyższym poziomie, przygotowują swoich absolwentów do pracy i życia w zmieniającym się świecie. Traktujemy to jako naszą misję.

Dla tysięcy młodych Polaków, którzy co roku podejmują ważne decyzje dotyczące swojej przyszłości, ranking Perspektyw jest drogowskazem. Chcemy pomagać im w dokonaniu najlepszych wyborów, chcemy także budować kulturę jakości we wszystkich polskich szkołach wyższych. Wyniki Rankignu pokazują spektakularny postęp, ale i niepokojące tendencje.

Kiedy zaczynaliśmy naszą drogę, sam pomysł rankingowania instytucji szkolnictwa wyższego był przez wielu uważany za, bez mała, świętokradztwo. Rozwój Rankingu, jego odbiór społeczny, uznanie za granicą pokazują, że warto było zaryzykować.

Perspektywy

Misją Rankingu Perspektyw niezmiennie jest dostarczanie informacji o tym, jak oceniane są polskie uczelnie. Podkreślamy co roku, że na ten Ranking czekają przede wszystkim młodzi ludzie, którzy muszą podjąć jedną z najważniejszych życiowych decyzji – wybrać uczelnię i kierunek studiów. To właśnie przede wszystkim dla nich zbieramy dane i starannie je weryfikujemy. Bo w tej dziedzinie dobra informacja to szansa na życiowy sukces.

Nasz Ranking to nie tylko narzędzie, które mądrze wykorzystane, może posłużyć maturzystom i ich rodzicom w wyborach edukacyjnych. Ranking to także kompendium wiedzy o aktualnym stanie polskiego szkolnictwa wyższego – panoramiczne zdjęcie wykonane tu i teraz, przedstawiające nasze uczelnie i ich ambicje z różnych, ale nieprzypadkowo dobranych perspektyw.

W Ranking wpisana jest wizja uczelni idealnej – model, który co roku Kapituła Rankingu dopasowuje do zmieniającej się rzeczywistości. Uczelnia idealna A.D. 2015 prowadzi badania na światowym poziomie, jest blisko powiązana z rynkiem pracy oraz gospodarką i stwarza studentom jak najlepsze warunki do studiowania. W duchu i w działaniu jest innowacyjna i międzynarodowa.

W tym sensie Ranking może być drogowskazem dla uczelni. Podpowiada im – opierając się na rozsądku członków Kapituły, wiedzy płynącej z bieżącej analizy trendów w rankingach na świecie oraz mądrości zgromadzonej w ciągu 16. już lat doświadczeń – w którą stronę należałoby się w przyszłości profilować, jakie aspekty działalności rozwinąć, jakie wyznaczyć priorytety. Tak widziany Ranking może stać się ważnym impulsem dla budowania kultury jakości na uczelni.

Zwłaszcza, że trudno znaleźć drugi taki ranking na świecie! Wielość grup kryteriów, ich skład, rozkład procentowy wag, starania o wykorzystanie jak największej liczby „twardych” danych – są unikalne. I w wielu krajach służą za źródło inspiracji w tworzeniu narodowych rankingów.

Nie zadowalamy się tym, co najłatwiej mierzalne. Mimo trudności w oddaniu kluczowych aspektów funkcjonowania uczelni, podejmujemy próby ich ujęcia. Czasem odnosimy sukces, czasem, za rok, musimy modyfikować przyjęte wcześniej zmiany metodologiczne. Bo Ranking to także mechanizm posiadający zdolność samouczenia się.

Cały czas pamiętamy też swoiste motto wszystkich osób i instytucji, które zajmują się profesjonalnym przygotowywaniem i analizowaniem rankingów: Nie wszystko, co się liczy, może być policzone, i nie wszystko, co może być policzone – liczy się. Tę mądrą przestrogę wywiesił w swoim pokoju w Princeton Albert Einstein.

Jak powstaje ranking?

Kluczową kwestią w profesjonalnym przygotowaniu rankingu jest wcześniejsze ustalenie jasnych kryteriów, prawidłowe zebranie danych, rzetelne ich opracowanie oraz przejrzyste przedstawienie wyników. Staraliśmy się spełnić wszystkie te wymagania.

Analitycy Fundacji Edukacyjnej „Perspektywy”, pod której egidą przygotowywany jest ranking, pracują nad nim praktycznie cały rok. Wprowadzenie każdej modyfikacji w istniejących kryteriach oraz dodanie nowych poprzedzone jest zawsze dużą pracą studialną, z udziałem kompetentnych osób i instytucji.

Nad prawidłowością i rzetelnością procedur sporządzania rankingu czuwa Kapituła składająca się z reprezentantów znaczących środowisk akademickich i zatrudniających absolwentów uczelni. Rolą Kapituły jest ustalanie metodologii rankingu, nadzór nad procedurą jego przeprowadzania oraz zatwierdzenie i ogłoszenie wyników. Kapituła pracuje pod przewodnictwem prof. Michała Kleibera, b. prezesa Polskiej Akademii Nauk, b. ministra nauki i informatyzacji.

Podobnie jak w ubiegłym roku, Kapituła na swym pierwszym posiedzeniu ustaliła obowiązujące zasady rankingu, a następnie Fundacja Edukacyjna „Perspektywy” przeprowadziła proces zestawienia i weryfikacji danych. Na swoim trzecim posiedzeniu (6 maja br.) Kapituła zatwierdziła uzyskane wyniki. Przedstawiamy je niniejszym do publicznej wiadomości.

Cztery rankingi

Ranking Perspektyw to w istocie cztery rankingi odzwierciedlające różnorodność misji pełnionych przez główne grupy polskich uczelni. Są to:

• Ranking Uczelni Akademickich obejmujący wszystkie (z wyjątkiem artystycznych) szkoły wyższe w kraju (publiczne i niepubliczne) posiadające uprawnienia habilitacyjne lub minimum dwa uprawnienia do nadawania stopnia naukowego doktora. Prezentujemy także wyodrębnione z tej klasyfikacji rankingi poszczególnych typów uczelni akademickich.
• Ranking Uczelni Niepublicznych Magisterskich, z których 18 ma także uprawnienia doktorskie, a 4 posiada uprawnienia do habilitacji!
• Ranking Państwowych Wyższych Szkół Zawodowych, który publikujemy w tym roku po raz ósmy.

Ranking uczelni akademickich składa się z sześciu grup kryteriów: prestiżu, potencjału naukowego, efektywności naukowej, innowacyjności, warunków studiowania oraz umiędzynarodowienia studiów.

Pozostałe rankingi składają się z pięciu grup kryteriów: prestiżu, siły naukowej, innowacyjności, warunków studiowania oraz umiędzynarodowienia studiów.

Zwracamy uwagę, że kryteria uwzględniane są w różnych rankingach z różną wagą.

Publikujemy także po raz kolejny:

• Ranking Kierunków Studiów, obejmujący 43 główne kierunki lub grupy kierunków studiów. Jesteśmy przekonani, że rankingi kierunków są bardzo pomocne kandydatom na studia, ponieważ dodatkowo wskazują na mocne strony uczelni.

Mniej uczelni

Zwracamy uwagę, że w tegorocznym rankingu oceniamy mniej uczelni niż przed rokiem. Po pierwsze, po raz drugi nie publikujemy rankingu uczelni licencjackich, gdyż straciło to praktyczny sens. Jeszcze pięć lat temu w Rankingu było tych uczelni 78, w 2012 roku oceniliśmy 50 uczelni licencjackich, w 2013 – 29 uczelni.

Oceniamy również mniej niepublicznych uczelni magisterskich. Sześć lat temu uwzględniliśmy w Rankingu 100 uczelni magisterskich, dwa lata temu 84, przed rokiem – 80, a obecnie 70. Oznacza to, że w ciągu pięciu lat ubyło z naszego Rankingu ponad 100 uczelni niepublicznych, czyli ok. 30% ich ogółu. Przyczyna znikania uczelni (nie tylko z naszego rankingu) jest oczywista: „dołek” demograficzny w grupie młodzieży 18-24 lata.

Sztuka ewolucji

Generalną tendencją w ewolucji Rankingu Perspektyw jest zmniejszenie wagi danych „miękkich” (uzyskiwanych w oparciu o badania ankietowe), na rzecz danych „twardych” pochodzących na przykład z coraz obszerniejszych baz danych publikacji i cytowań. Jak już wspomnieliśmy, tak staramy się dokonywać ewolucji stosowanej metodologii, aby zachować jej generalną ciągłość oraz porównywalność wyników pomiędzy poszczególnymi latami.

O zmianach w tegorocznym Rankingu pisze obok prof. Bogusław Smólski. Generalnie: utrzymaliśmy wszystkie grupy kryteriów, choć minimalnie zmieniliśmy wagi procentowe niektórych kryteriów. W kilku przypadkach nieco inaczej liczymy poszczególne wskaźniki, aby jak najbardziej zbliżać się do filozofii, iż ma to być ranking uczelni najlepszych, a nie największych.

INDICATOR bada prestiż

W grupie kryteriów PRESTIŻ ponownie znalazły się wyniki oceny uczelni przez pracodawców. Na zlecenie Fundacji Edukacyjnej „Perspektywy” zostały one wykonane przez Centrum Badań Marketingowych INDICATOR. Ocena uczelni dokonana przez pracodawców jest silnym kryterium rankingowym, gdyż oceniani są przecież absolwenci – główny „produkt” uczelni. Kryterium to uwzględniliśmy z wagą 11%.

Nagrody 2015

Kapituła przyznaje też nagrody specjalne dla uczelni, które w analizowanym roku zanotowały szczególne osiągnięcia, co nie zawsze jednak powoduje przesunięcie się do pierwszej dziesiątki rankingowych klasyfikacji. W tym roku postanowiliśmy przyznać następujące nagrody specjalne: Nagrodę Kuźnia Kadr 2015 oraz Nagrodę Awans 2015.

KUŹNIA KADR 2015 to uczelnia, która zanotowała największe postępy w kształceniu kadr naukowych. Nagrodę wręczymy w tym roku Akademii Obrony Narodowej. Gratulujemy!

Nagroda AWANS 2015 za najbardziej efektowny skok do grupy najlepszych uczelni w danym rankingu została przyznana w dwóch kategoriach:

• W grupie uczelni akademickich otrzymał ją Uniwersytet Łódzki, który awansował o 6 miejsc (z 21. na 16. miejsce).
• W grupie niepublicznych uczelni magisterskich nagrodę tę otrzymała Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego, która awansowała o 5 miejsc (awans z 12. na 7 miejsce).

Gratulujemy!

Rankingi doskonałości

Jednym z efektów naszego Rankingu jest stworzenie mapy doskonałości polskiego szkolnictwa wyższego w 31 kluczowych obszarach (bo tyle kryteriów uwzględniamy). Jest to wiedza bardzo ważna dla kandydatów, dlatego w Komunikacie Kapituły wskazujemy uczelnie najlepsze w głównych grupach kryteriów, między innymi:

• potencjale naukowym (UJ),
• umiędzynarodowieniu (ALK),
• efektywności naukowej (UW),
• prestiżu wśród kadry akademickiej (UJ),
• prestiżu wśród pracodawców (PW),
• publikacjach i cytowaniach (UMed. w Łodzi),
• innowacyjności (AGH)
• i warunkach kształcenia (GUMed).

Zwycięzcy „starzy” i nowi

Jakie są refleksje po tej edycji Rankingu? W pojedynku na szczycie w tym roku odnotowujemy historyczny remis Uniwersytet Warszawski (100%) i Uniwersytet Jagielloński (100%). Wynik ten oznacza, że te dwie znakomite polskie uczelnie rozwijają się w zbliżonym tempie i są solidną wizytówką polskiego szkolnictwa wyższego na świecie.

Na trzecim miejscu ponownie znalazł się Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (86,6%).

Tuż za trzema uniwersytetami silną grupą idą trzy najlepsze polskie politechniki. Najpierw ex-aequo na miejscu czwartym Politechnika Warszawska i Politechnika Wrocławska (obie po 82,8%), a tuż za nimi znakomita Akademia Górniczo-Hutnicza im. St. Staszica w Krakowie (81,5%). Podkreślić należy, że wszystkie trzy nasze najlepsze uniwersytety techniczne uzyskały wyniki punktowe znacząco lepsze niż przed rokiem. Czołówka jest coraz bardziej zwarta!

W grupie uczelni niepublicznych znowu wielkie gratulacje dla Akademii Leona Koźmińskiego, która i w tym roku obroniła tytuł najlepszej niepublicznej uczelni w Polsce!

Tuż za nią SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny, znakomita uczelnia, która od ubiegłego roku nie tylko uzyskała status uniwersytetu, ale też o połowę zmniejszyła dystans do lidera (z 70,1% w 2014 roku do 86,2% obecnie). Za rok może być jeszcze ciekawiej! Na trzecim miejscu Polsko-Japońska Akademia Technik Komputerowych w Warszawie (74,0%). Gratulujemy zwycięskiej trójce!

W rankingu państwowych wyższych szkół zawodowych pierwsze miejsce zajęła ponownie PWSZ im. Prezydenta St. Wojciechowskiego w Kaliszu.

Dziękujemy wszystkim, którzy razem z nami stworzyli tę szesnastą już edycję Rankingu.

Gratulujemy wszystkim zwycięzcom. Przede wszystkim Ich Magnificencjom, prof. dr. hab. Marcinowi Pałysowi z Uniwersytetu Warszawskiego i prof. dr. hab. Wojciechowi Nowakowi z Uniwersytetu Jagiellońskiego – rektorom najlepszych polskich uczelni 2015. Gratulujemy wszystkim nagrodzonym – zasłużyli na wielkie uznanie.

Vivat Academia, vivant professores!

PERSPEKTYWY

Co zmieniliśmy w rankingu 2015

Kapituła Rankingu Szkół Wyższych konsekwentnie wspiera proces promowania jakości i efektywności działań polskich uczelni.

Sukcesywnie zbieramy wszystkie uwagi ze środowiska akademickiego, analizujemy i staramy się znaleźć rozwiązania optymalne dla danego problemu. Rynek edukacyjny, w szczególności obszar szkolnictwa wyższego, podlega ciągłym zmianom, wynikających np. z sytuacji demograficznej. Wymusza to na Kapitule działania, które nadążałyby, a w niektórych przypadkach wyprzedzały, pewne trendy.

Jednak pamiętać należy, że jedną z zalet dobrego rankingu jest porównywalność jego wyników w kolejnych latach, zatem zmiany zachodzące w metodologii nie powinny być bardzo radykalne, lecz rozłożone w czasie.

Nasz Ranking jest też całkowicie transparentny: konsekwentnie wskazujemy wprowadzane w danej edycji zmiany.

Korekty w metodologii dokonane w Rankingu 2015

• Wprowadziliśmy kolejne zmiany w obszarze badania opinii pracodawców, zmierzające do bardziej obiektywnej oceny lokalnych uczelni. W tym celu skorygowana została technika badania. W 2015 roku badanie zostało przeprowadzone połączoną metodą CATI-CAVI (telefoniczno-internetową). Wpływ na ostateczny wskaźnik rankingowy miała nie tylko, jak w latach ubiegłych, pozycja uczelni w poszczególnych województwach, ale również szerokość jej oferty kształcenia, tj. liczby grup kierunków studiów, w których uczelnia była reprezentowana. Efektem jest pojawienie się w pierwszych dziesiątkach w województwach uczelni niepublicznych i PWSZ.
• Dokonaliśmy również modyfikacji w drugim z badań przeprowadzanych na potrzeby rankingu, tj. w ocenie uczelni przez kadrę akademicką. Postanowiono rozdzielić uczelnie i poddać osobnemu zapytaniu uczelnie akademickie, uczelnie niepubliczne i PWSZ. Zabieg ten pozwolił na poprawę reprezentatywności badania oraz znacząco zwiększył liczbę wskazań na poszczególne uczelnie.
• Zmiany dokonane w powyższych badaniach pozwoliły na zwiększenie wartości wag tych dwóch kryteriów dla obszaru uczelni niepublicznych oraz PWSZ.
• W Rankingu zrezygnowano z dwóch kryteriów. W obszarze innowacyjności zrezygnowano z kryterium „zaplecze innowacyjne uczelni”, ponieważ znaczna większość uczelni wprowadziła m.in. regulaminy wewnętrzne w obrębie ochrony własności intelektualnej i komercjalizacji badań. W związku z tym kryterium stało się mało różnicujące.
• Zrezygnowano również z kryterium „możliwość rozwijania zainteresowań intelektualnych” w obszarze warunków kształcenia (mierzonym liczbą kół naukowych), co spowodowało drobne przesunięcia w wagach innych kryteriów.
• Dla Państwowych Wyższych Szkół Zawodowych wprowadzono kryterium „ocena parametryczna”.

Korekta w sposobie prezentacji wyników

Kapituła przyjęła też, że poczynając od 2015 roku wyniki poszczególnych uczelni w Rankingu Szkół Wyższych wyliczane będą z dokładnością do jednej dziesiątej procenta (czyli jednej cyfry po przecinku). Tak bowiem prezentowane są wyniki w czołowych rankingach międzynarodowych. Rezultatem tej drobnej, ale – jak się okazało – istotnej zmiany stało się pojawienie kilku grup uczelni sklasyfikowanych na zasadzie ex-aequo.

prof. dr hab. Bogusław Smólski
członek Kapituły Rankingu

Kapituła Rankingu 2015

• prof. dr hab. Michał Kleiber – b. prezes Polskiej Akademii Nauk, przewodniczący Kapituły Rankingu
• prof. dr hab. Marek Safjan – sędzia Trybunału Europejskiego w Luksemburgu, b. prezes Trybunału Konstytucyjnego RP, honorowy przewodniczący Kapituły
• prof. dr hab. inż. Bogusław Smólski – b. dyrektor NCBiR, b. rektor-komendant WAT
• prof. dr hab. Marek Rocki – senator RP, przewodniczący Polskiej Komisji Akredytacyjnej, b. rektor SGH
• prof. dr hab. Franciszek Ziejka – b. rektor UJ
• prof. dr hab. Tadeusz Tołłoczko – b. rektor Akademii Medycznej w Warszawie
• dr Alicja Adamczak – prezes Urzędu Patentowego RP
• Włodzimierz Kiciński – Kurator Banku BPS S.A., b. prezes Nordea Bank Polska
• Waldemar Siwiński – prezes Fundacji Edukacyjnej Perspektywy, b. prezes PAP

Siedzą (od lewej): M. Kleiber, M. Safian. Stoją (od lewej): W. Kiciński, W. Siwiński, B. Smólski, P. Zakrzewski (UP RP).